زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

ابن‌حمیده ابوعبدالله محمد بن علی




اِبْن حُمَیْده، ابوعبدالله
[۱] یاقوت، ادبا، ج۱۸، ص۲۵۲.
محمد بن علی (۴۸۶-۵۵۰ق /۱۰۹۳- ۱۱۵۵م)، نحوی، ادیب، لغوی حلّی است.


۱ - دلیل انتساب به حله


انتساب او به حلّه بی گمان به لحاظ سکنی، و نه تولد وی در آن شهر بوده است، زیرا این شهر را سیف الدوله صدقة بن منصور بن دُبَیْس در ۴۹۵ق یعنی ۹ سال پس از تولد ابن حمیده بنا نهاد.
[۲] یاقوت، بلدان، ج۲، ص ۲۹۴.    


۲ - اساتید


ابن حمیده در شهر خود نزد شیخی معروف به خُزیمه به فراگیری علوم گوناگون پرداخت و سپس در بغداد نزد ابن خشاب نحو آموخت و در این علم تبحر یافت.
[۳] ابن قفطی علی، انباء الرواة، ج۳، ص۱۸۵، به کوشش محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۹۵۵م.
[۴] ابن قاضی شهبه ابوبکر، طبقات النحاة و اللغویین، ج۱، ص۱۹۱، به کوشش محسن غیاض، نجف، ۱۹۷۳م.


۳ - سرودن شعر


او شعر نیز می‌سرود و ابن قفطی
[۵] ابن قفطی علی، انباء الرواة، ج۳، ص۱۸۵، به کوشش محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۹۵۵م.
شعر او را به نیکویی ستوده است، اما از تمام اشعار او بیش از ۵ بیت به دست ما نرسیده است.
[۶] یاقوت، ادبا، ج۱۸، ص۲۵۲-۲۵۳.
[۷] صفدی خلیل، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۵۴، به کوشش س ددرینگ، بیروت، ۱۹۷۴م.


۴ - آثار


۱. الادوات فی النحو؛
۲. الروضة فی النحو؛
۳. شرح ابیات الجمل، تألیف ابوبکر بن سراج؛
۴. شرح التصریف، تألیف ابن جنی؛
۵. شرح اللمع، تألیف ابن جنی؛
۶. شرح المقامات، تألیف حریری؛
۷. الفرق بین الضاد و و الظاء؛
[۸] یاقوت، ادباء، ج۱۸، ص۲۵۲
[۹] صفدی خلیل، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۵۳-۱۵۴، به کوشش س ددرینگ، بیروت، ۱۹۷۴م.
[۱۰] فیروزآبادی محمد، البُلغة، ج۱، ص۲۳۷- ۲۳۸، به کوشش محمد مصری، دمشق، ۱۹۷۲م.
[۱۱] سیوطی، بُغیة الوُعاة، ج۱، ص۱۷۳، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۴ق /۱۹۶۴م.

۸. کتاب الطاء؛
[۱۲] حاجی خلیفه، کشف، ج۲، ص۱۴۳۵.

۹. کتاب الفَرْق.
[۱۳] حاجی خلیفه، کشف، ج۲، ص۱۴۴۶.
[۱۴] بغدادی، هدیة، ج۲، ص۹۲.

تا آن‌جا که روشن است، از این ۹ کتاب منسوب به ابن حمیده که غالباً شرح آثار دیگران است، هیچ کدام به جای نمانده است.

۵ - فهرست منابع


(۱) ابن قاضی شهبه ابوبکر، طبقات النحاة و اللغویین، به کوشش محسن غیاض، نجف، ۱۹۷۳م.
(۲) ابن قفطی علی، انباء الرواة، به کوشش محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۹۵۵م.
(۳) بغدادی، هدیة.
(۴) حاجی خلیفه، کشف.
(۵) سیوطی، بُغیة الوُعاة، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۴ق /۱۹۶۴م.
(۶) صفدی خلیل، الوافی بالوفیات، به کوشش س ددرینگ، بیروت، ۱۹۷۴م.
(۷) فیروزآبادی محمد، البُلغة، به کوشش محمد مصری، دمشق، ۱۹۷۲م.
(۸) یاقوت، ادبا.
(۹) یاقوت، بلدان.

۶ - پانویس

 
۱. ↑ یاقوت، ادبا، ج۱۸، ص۲۵۲.
۲. ↑ یاقوت، بلدان، ج۲، ص ۲۹۴.    
۳. ↑ ابن قفطی علی، انباء الرواة، ج۳، ص۱۸۵، به کوشش محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۹۵۵م.
۴. ↑ ابن قاضی شهبه ابوبکر، طبقات النحاة و اللغویین، ج۱، ص۱۹۱، به کوشش محسن غیاض، نجف، ۱۹۷۳م.
۵. ↑ ابن قفطی علی، انباء الرواة، ج۳، ص۱۸۵، به کوشش محمدابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۹۵۵م.
۶. ↑ یاقوت، ادبا، ج۱۸، ص۲۵۲-۲۵۳.
۷. ↑ صفدی خلیل، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۵۴، به کوشش س ددرینگ، بیروت، ۱۹۷۴م.
۸. ↑ یاقوت، ادباء، ج۱۸، ص۲۵۲
۹. ↑ صفدی خلیل، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۵۳-۱۵۴، به کوشش س ددرینگ، بیروت، ۱۹۷۴م.
۱۰. ↑ فیروزآبادی محمد، البُلغة، ج۱، ص۲۳۷- ۲۳۸، به کوشش محمد مصری، دمشق، ۱۹۷۲م.
۱۱. ↑ سیوطی، بُغیة الوُعاة، ج۱، ص۱۷۳، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۳۸۴ق /۱۹۶۴م.
۱۲. ↑ حاجی خلیفه، کشف، ج۲، ص۱۴۳۵.
۱۳. ↑ حاجی خلیفه، کشف، ج۲، ص۱۴۴۶.
۱۴. ↑ بغدادی، هدیة، ج۲، ص۹۲.


۷ - منبع

دانشنامه بزرگ اسلامی مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن‌حمیده» ج۳، ص۱۱۱۶.    


رده‌های این صفحه : ادیبان | تراجم




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.